Ze huilt bij een tekenfilm terwijl haar broers en zussen lachen. Hij explodeert van woede omdat zijn tekening niet is zoals hij had voorgesteld. Ze is urenlang ontroostbaar na een klein ruzietje met haar beste vriendin. Hij beleeft elke overwinning met een uitbundige euforie en elke nederlaag als een drama.
Deze kinderen, die “te veel” lijken te reageren op alles wat hen overkomt, zoeken geen aandacht. Ze maken geen drama. Ze zijn niet slecht opgevoed. Ze leven gewoon hun emoties met een intensiteit die anderen zich niet kunnen voorstellen. Dit is de emotionele hypersensitiviteit: een functioneren waarbij elke emotie in volle omvang wordt ervaren.
Dit artikel verkent deze bijzondere vorm van hypersensitiviteit in detail, om ouders en professionals te helpen begrijpen wat deze kinderen doormaken en hen op de juiste manier te begeleiden.
—
Wat is emotionele hypersensitiviteit?
Een versterkte emotionele reactiviteit
Emotionele hypersensitiviteit wordt gedefinieerd door drie hoofdeigenschappen die samenkomen om een bijzonder intense emotionele ervaring te creëren.
De snelheid van activatie: emoties komen binnen enkele seconden op, soms zelfs onmiddellijk, vaak voordat het kind de tijd heeft gehad om te begrijpen wat er gebeurt. Er is geen fase van “geleidelijke opbouw” die het mogelijk zou maken om te anticiperen en zich voor te bereiden.
De intensiteit van de emotie: waar een ander kind een gematigde emotie zou voelen, ervaart het hypersensitieve kind een intense emotie. Een kleine teleurstelling wordt een diepe verdriet. Een kleine frustratie verandert in een grote frustratie. Een kleine blijdschap wordt een uitbundige euforie.
De duur van de emotie: eenmaal geactiveerd, kan de emotie tijd nodig hebben om weer te dalen. Het kind kan niet gemakkelijk “verder gaan” omdat zijn emotionele systeem nog steeds actief is, lang nadat de trigger is verdwenen.
Wat er in de hersenen gebeurt
De neurowetenschappen helpen ons dit bijzondere functioneren te begrijpen. Verschillende hersenstructuren zijn betrokken.
De amygdala, deze kleine structuur die de rol van emotiedetector en bedreiging speelt, is bijzonder reactief bij emotioneel hypersensitieve personen. Ze activeert gemakkelijker, sneller en intenser als reactie op emotionele prikkels.
De prefrontale cortex, verantwoordelijk voor emotionele regulatie en impulscontrole, is nog in ontwikkeling bij kinderen. Deze relatieve onvolwassenheid verklaart waarom kinderen over het algemeen meer moeite hebben om hun emoties te reguleren dan volwassenen. Bij het emotioneel hypersensitieve kind is de uitdaging nog groter omdat de te reguleren emotionele intensiteit groter is.
De belonings- en genotcircuits zijn ook reactiever, wat de intensiteit verklaart waarmee deze kinderen positieve emoties ervaren.
Het is geen stoornis of ziekte
Het is essentieel te begrijpen dat emotionele hypersensitiviteit geen pathologie is. Het is een temperamentkenmerk, een eigenschap van neurologisch functioneren die deel uitmaakt van de normale menselijke diversiteit.
Dit kenmerk kan in sommige contexten moeilijkheden opleveren, maar er is niets te “genezen”. Het doel van de begeleiding is niet om deze gevoeligheid te onderdrukken, maar om het kind te helpen het te begrijpen, het te ervaren en strategieën te ontwikkelen om ermee om te gaan.
—
Positieve emoties zijn ook versterkt
Een intense capaciteit voor geluk
Discussies over emotionele hypersensitiviteit richten zich vaak op de moeilijkheden: huilbuien, woede, angst. Maar het is cruciaal te begrijpen dat de emotionele amplificatie ook betrekking heeft op positieve emoties.
Het emotioneel hypersensitieve kind kan ervaren:
Een uitzonderlijke vreugde bij gebeurtenissen die voor anderen gewoon lijken. De belofte van een uitje, een compliment, het terugzien van een vriend kan een uitbundige en aanstekelijke euforie opwekken.
Een diepe verwondering over de schoonheid van de wereld. Een zonsondergang, een vlinder, een ontroerende muziek kunnen het kind met een intensiteit grijpen die volwassenen verrast. Deze capaciteit voor verwondering is een schat.
Een intense liefde en waardering. Affectieve banden worden met een opmerkelijke diepgang ervaren. Het kind houdt intens van, hecht zich diep, drukt zijn tederheid zonder filter uit.
Een opwinding die soms moeilijk te bedwingen is bij positieve gebeurtenissen. De verwachting van een verjaardag, een reis, Kerst kan een opwinding genereren waardoor het kind moeite heeft met slapen of zich op iets anders te concentreren.
Een waardevol voordeel
Deze capaciteit om positieve emoties ten volle te beleven is een aanzienlijke troef. Deze kinderen weten de kleine geluksmomenten in het leven te waarderen. Ze zijn in staat tot een aanstekelijke enthousiasme. Hun vreugde verlicht hun omgeving. Hun vermogen tot verwondering verbindt hen met de schoonheid van de wereld.
Deze kwaliteiten zijn waardevol en verdienen erkenning en viering, niet alleen tolerantie in afwachting van het omgaan met “problematische” emoties.
—
Moeilijke emoties: wanneer de intensiteit overweldigend is
Diepe verdriet
Wanneer het emotioneel hypersensitieve kind verdrietig is, is het diep verdrietig. Een kleine teleurstelling kan hem in een verdriet storten dat in de ogen van de omgeving onevenredig lijkt.
De triggers kunnen zijn: een scheiding, hoe kort ook, een weigering, een verlies (zelfs minimaal), een mislukking, een teleurstelling, een conflict met een vriend, het ongelukkige lot van een fictief personage.
Deze verdriet kan lang aanhouden. Het kind kan moeite hebben om getroost te worden, om verder te gaan, om weer te glimlachen. Het kan het triggerende evenement blijven herkauwen, er steeds weer op terugkomen, tijd nodig hebben om zijn verdriet te “verwerken”.
De explosieve woede
De woede van het hypersensitieve kind stijgt snel en sterk. Ze kan in enkele seconden opkomen en een intensiteit bereiken die de omgeving verrast en soms zelfs bang maakt.
Frequent voorkomende triggers zijn: frustratie (niet krijgen wat hij wil), onrecht (werkelijk of waargenomen), machteloosheid, ergernis, vermoeidheid, honger, de accumulatie van kleine spanningen.
Deze woede kan zich uiten in schreeuwen, huilen, kwetsende woorden, soms in gebaren (slaan, dingen gooien). Het kind is vaak zelf het meest verrast door de intensiteit van zijn reactie en kan zich schuldig of beschaamd voelen zodra de rust is teruggekeerd.
De angst en de bezorgdheid
De angsten en zorgen van het hypersensitieve kind worden soms met een verlammende intensiteit ervaren. Wat bij een ander kind slechts een lichte vrees zou zijn, kan uitgroeien tot een overweldigende angst.
De angsten kunnen betrekking hebben op: scheiding, het donker, monsters, ziekte, de dood, mislukking, de blik van anderen, het onbekende, veranderingen.
De angst kan zich uiten in fysieke symptomen (buikpijn, hoofdpijn, slaapproblemen), vermijdingsgedrag, herhaalde geruststellende vragen, rituelen.
De schaamte en de schuld
Deze sociale emoties zijn bijzonder krachtig bij het emotioneel hypersensitieve kind. Een opmerking, een blik, een gênante situatie kan intense en langdurige schaamte oproepen.
De schuld kan worden getriggerd door minimale of zelfs ingebeelde gebeurtenissen. Het kind kan zich verantwoordelijk voelen voor dingen die niet van hem afhankelijk zijn, zichzelf verwijten maken voor normale gedachten of gevoelens.
—
De dagelijkse manifestaties van emotionele hypersensitiviteit
De gemakkelijke tranen
Dit is vaak het meest zichtbare teken en het eerste dat de omgeving opmerkt. Het kind huilt gemakkelijk en om redenen die onevenredig kunnen lijken.
Het kan huilen uit verdriet, maar ook uit vreugde, emotie, frustratie, vermoeidheid, opluchting. Soms huilt het zonder te kunnen identificeren waarom, gewoon omdat “het te veel is”.
Deze tranen zijn geen manipulatie of een middel om iets te krijgen. Ze zijn de uitdrukking van een emotionele overloop die niet kan worden ingehouden.
De moeilijkheden bij kritiek
Zelfs constructieve en welwillende kritiek kan worden ervaren als een aanval. Het kind kan reageren met tranen, woede, terugtrekking of een heftige verdediging.
Deze gevoeligheid voor kritiek is geen trots of een weigering om zichzelf in vraag te stellen. Het is een reactie op de emotionele impact van de kritiek, die veel sterker wordt ervaren dan de persoon die het heeft geuit had gedacht.
De overvloedige empathie
Het emotioneel hypersensitieve kind voelt de emoties van anderen met een bijzondere intensiteit. Het wordt geraakt door het verdriet van anderen, soms zelfs tot het punt dat het zelf ook huilt. Het kan diep blij zijn om het geluk van anderen.
Deze empathie is een waardevolle kwaliteit, maar kan ook een bron van lijden zijn wanneer het kind de negatieve emoties van zijn omgeving absorbeert of lijdt onder de pijn die het in de wereld waarneemt.
De intense reacties op fictie
Films, boeken, vertelde verhalen: ficties hebben een aanzienlijke emotionele impact op deze kinderen. Ze kunnen van streek zijn door het lot van een personage, weigeren bepaalde te verdrietige films te bekijken, urenlang huilen na een ontroerend verhaal.
Deze reactiviteit is geen onvolwassenheid. Het is de manifestatie van een empathie- en verbeeldingsvermogen dat het mogelijk maakt om verhalen ten volle te beleven.
Het perfectionisme en de angst voor mislukking
Veel emotioneel hypersensitieve kinderen ontwikkelen een perfectionisme dat verband houdt met de intensiteit van de teleurstelling die ze voelen bij mislukking. Om deze pijnlijke emotie te vermijden, kunnen ze:
De lat heel hoog leggen en nooit tevreden zijn met hun prestaties. Activiteiten vermijden waarin ze het risico lopen te falen. Een activiteit opgeven zodra deze moeilijk wordt. Intens reageren op hun eigen fouten.
—
De krachten die gepaard gaan met emotionele hypersensitiviteit
Een innerlijke rijkdom
De innerlijke wereld van het emotioneel hypersensitieve kind is van grote rijkdom. Dit intense innerlijke leven voedt de creativiteit, de reflectie, de verbeelding.
Deze kinderen ontwikkelen vaak een vroege emotionele volwassenheid op bepaalde gebieden. Ze kunnen diepgaande gedachten hebben over het leven, relaties, emoties, en verbazen volwassenen met hun inzicht.
Een opmerkelijke empathie
Het vermogen om de emoties van anderen intens te voelen maakt van deze kinderen van nature empathische mensen. Ze begrijpen intuïtief wat anderen doormaken en zijn vaak de eersten die een verdrietige vriend troosten.
Deze empathie kan hen uitstekende vrienden maken, attent en aanwezig, in staat tot diepe verbindingen.
Een creativiteit gevoed door emotie
Emotionele intensiteit is een krachtige brandstof voor creativiteit. Veel kunstenaars, schrijvers, muzikanten vertonen kenmerken van emotionele hypersensitiviteit. Hun vermogen om diep te voelen voedt hun artistieke expressie.
Een aangrijpende authenticiteit
Deze kinderen leven en uiten hun emoties zonder filter, wat hen een aangrijpende authenticiteit verleent. In een wereld waar velen leren hun emoties te verbergen, is hun emotionele spontaniteit verfrissend.
—
Emotionele hypersensitiviteit dagelijks begeleiden
De emoties valideren zonder ze te versterken
De eerste stap is de legitimiteit van de emoties van het kind te erkennen, zelfs wanneer ze onevenredig lijken. “Ik zie dat je erg verdrietig bent. Het is echt moeilijk wat je voelt.”
Deze validatie betekent niet dat je de reactie goedkeurt of de emotie versterkt. Het is simpelweg het erkennen van de ervaring van het kind zoals die is. Deze erkenning is vaak de eerste stap naar kalmte.
De emotionele woordenschat ontwikkelen
Hoe meer woorden het kind heeft om te beschrijven wat het voelt, hoe beter het zijn emoties kan begrijpen en communiceren. Naast de basisemoties (blijheid, verdriet, woede, angst), introduceer nuances: gefrustreerd, teleurgesteld, bezorgd, nerveus, ontroerd, geraakt, opgelucht, trots…
Emotiekaarten, de emotiewiel, boeken over emoties zijn waardevolle hulpmiddelen om deze woordenschat te verrijken.
Regulatiestrategieën aanleren
Het kind moet technieken leren om door emotionele golven heen te gaan zonder overweldigd te worden. Deze technieken moeten in rustige tijden worden aangeleerd en geoefend, zodat ze beschikbaar zijn in crisistijden.
De diepe ademhaling is het meest toegankelijke hulpmiddel: enkele langzame en diepe ademhalingen kunnen helpen om de emotionele activatie te verminderen.
De tijdelijke terugtrekking in een rustige ruimte stelt het kind in staat om op te laden wanneer het te veel is. Deze terugtrekking is geen straf, maar een regulatiestrategie.
Creatieve expressie (tekenen, schrijven, muziek) biedt een kanaal om emoties te uiten die moeilijk te verwoorden zijn.
Fysieke beweging kan helpen om emotionele energie kwijt te raken: rennen, springen, een kussen heel hard knijpen.
Tijden van “emotionele vertering” inplannen
Na emotioneel geladen gebeurtenissen heeft het kind tijd nodig om te verwerken wat het heeft meegemaakt. Deze “verwerkingstijd” mag niet gevuld zijn met activiteiten of prikkels.
Een rustig moment, alleen of met een volwassene die aanwezig maar stil is, stelt het emotionele systeem in staat om weer in balans te komen.
—
De DYNSEO trainingen om dieper in te gaan
Om emotionele hypersensitiviteit effectief te begeleiden, biedt DYNSEO gespecialiseerde trainingen aan.
De training Omgaan met de emoties van een hypersensitief kind biedt concrete tools voor de dagelijkse praktijk: regulatierituelen, kalmeringstechnieken, begeleiding van crises.
De training Een angstig kind begeleiden: rituelen, ademhaling, verankeringen is bijzonder geschikt wanneer emotionele hypersensitiviteit gepaard gaat met angst.
—
COCO DENKT en COCO BEWEEGT: de emoties respecteren
De COCO DENKT en COCO BEWEEGT app van DYNSEO is ontworpen met de behoeften van emotioneel gevoelige kinderen in gedachten.
De feedback is welwillend en waardeert de inspanningen in plaats van alleen de prestaties, waardoor de angst voor falen wordt vermeden.
De rustige modus biedt een ontspannen omgeving voor momenten van emotionele kwetsbaarheid.
De verplichte sportpauzes maken het mogelijk om emoties door beweging te reguleren.
—
Conclusie: emotionele intensiteit als rijkdom
Emotionele hypersensitiviteit is geen tekortkoming die gecorrigeerd moet worden, maar een eigenschap die begeleid moet worden. Deze kinderen die alles zo intens ervaren, bezitten schatten: een diepe empathie, een creativiteit gevoed door emotie, een intact vermogen tot verwondering, een aangrijpende authenticiteit.
De uitdaging voor de volwassenen om hen heen is om hen te helpen navigeren met deze intensiteit zonder overweldigd te worden, terwijl ze tegelijkertijd behouden wat hun rijkdom vormt. Dit vereist de validatie van hun emoties, het aanleren van regulatiestrategieën en het creëren van een omgeving die hun manier van zijn in de wereld accepteert en respecteert.
Het emotioneel hypersensitieve kind van vandaag kan de empathische, creatieve en diep verbonden volwassene van morgen worden – mits het met begrip en welwillendheid is begeleid.
—
Was dit artikel nuttig voor u? Ontdek onze trainingen om de begeleiding van emotionele hypersensitiviteit te verdiepen, evenals ons COCO-programma dat is aangepast voor gevoelige kinderen.
