Verhaal en narratie: complete gids om narratieve vaardigheden te ontwikkelen
De narratieve vaardigheden zijn essentieel voor communicatie, schoolse leerprocessen en sociale interacties. Weten hoe je een verhaal vertelt, een gebeurtenis rapporteert of een verhaal begrijpt, vereist veel taalvaardigheden en cognitieve vaardigheden. Deze gids presenteert de ontwikkeling van het verhaal, mogelijke moeilijkheden en strategieën om kinderen te begeleiden.
📖 Download onze tools voor verhaal en narratie
Sequentiële afbeeldingen, ondersteuningen voor narratieve structuur, verbindingskaarten
Toegang tot de tools →📋 Inhoudsopgave
Wat is een verhaal?
Een verhaal is een vorm van discours die een reeks gebeurtenissen, reëel of fictief, beschrijft die in de tijd zijn georganiseerd en met elkaar verbonden zijn door causale relaties. In tegenstelling tot een eenvoudige beschrijving of opsomming, veronderstelt het verhaal een structuur (begin, midden, einde), personages met intenties en emoties, en een logische volgorde van de gebeurtenissen.
De narratieve vaardigheden worden in veel dagelijkse situaties aangesproken: je dag vertellen, een incident uitleggen, een gelezen verhaal begrijpen, een film volgen, een opstel schrijven. Ze zijn ook sterk verbonden met schoolse prestaties en de ontwikkeling van de theorie van de geest.
Componenten van het verhaal
📚 Narratieve structuur (grammatica van het verhaal)
Een compleet verhaal bevat doorgaans:
- Initiële situatie: presentatie van de personages, de plaats, de context (Wie? Waar? Wanneer?)
- Triggering element: gebeurtenis die de initiële situatie verstoort (probleem)
- Peripetieën/pogingen: acties van de personages om het probleem op te lossen
- Oplossing: oplossing van het probleem
- Eind situatie: nieuwe evenwichtstoestand, gevolgen
Andere belangrijke componenten
- Cohesie: verbindingen tussen zinnen (verbindingen, voornaamwoorden, anaforische verwijzingen)
- Coherentie: logische en temporele organisatie van de gebeurtenissen
- Interne toestanden: emoties, gedachten, intenties van de personages
- Causaliteit: oorzaak-gevolgrelaties tussen de gebeurtenissen
- Perspectief: aangenomen standpunt, behoud van de verhaallijn
Ontwikkeling van narratieve vaardigheden
| Leeftijd | Kenmerken van het verhaal |
|---|---|
| 2-3 jaar | Opsomming van elementen zonder verband, bekende scripts (badroutine) |
| 3-4 jaar | Actiesequenties verbonden door "en toen", geen duidelijke narratieve structuur |
| 4-5 jaar | Begin van structuur met initiële situatie en gebeurtenissen, maar oplossing vaak afwezig |
| 5-6 jaar | Opkomende complete structuur, probleem en oplossing aanwezig, eerste interne toestanden |
| 6-7 jaar | Gestructureerde verhalen met alle elementen, gevarieerde verbindingen, expliciete causaliteit |
| 7-9 jaar | Uitgebreide verhalen met rijke interne toestanden, meerdere episodes, perspectief |
| 9+ jaar | Stijlverfijning, complexe verhalen met nevenintriges |
Narratieve moeilijkheden
Narratieve moeilijkheden komen vaak voor bij kinderen met TDL (Taalontwikkelingsstoornis), TSA, TDAH, of leerstoornissen. Ze kunnen de productie en/of het begrip van verhalen beïnvloeden.
Tekenen van moeilijkheden in productie
- Verhalen gedesorganiseerd: geen duidelijke structuur, gebeurtenissen in de war
- Omissies: belangrijke elementen ontbreken (probleem, oplossing)
- Gebrek aan cohesie: weinig verbindingen, verwarrende voornaamwoordverwijzingen
- Afwezigheid van interne toestanden: geen emoties of intenties van de personages
- Verhalen arm: kort, weinig gedetailleerd, beperkte woordenschat
- Moeite met het thema aanhouden: zijpaden, coq-à-l'âne
Tekenen van moeilijkheden in begrip
- Moeite met het identificeren van het hoofdpersonage en het probleem
- Moeite met inferen van impliciete informatie
- Verwarring in de volgorde van gebeurtenissen
- Moeite met het beantwoorden van vragen over oorzaken en gevolgen
- Onbegrip van de interne toestanden van de personages
Evaluatie van het verhaal
Soorten taken
- Verhaal op sequentiële afbeeldingen: het kind vertelt een verhaal aan de hand van afbeeldingen
- Herinnering van een verhaal: het kind luistert opnieuw/leest een verhaal en vertelt het dan
- Verhaal van persoonlijke ervaring: het kind vertelt over een meegemaakte gebeurtenis
- Generatie van een verhaal: aan de hand van een aanzet of een thema
Analysecriteria
- Macrostructuur: aanwezigheid van de elementen van de grammatica van het verhaal
- Microstructuur: cohesie, syntactische complexiteit, woordenschat
- Informatieve inhoud: hoeveelheid en relevantie van de informatie
- Interne toestanden: vermelding van emoties en gedachten
Interventiestrategieën
💡 Sleutelprincipes
- Maak de structuur van het verhaal expliciet (visuele ondersteuningen)
- Modelleer: vertel kwalitatieve verhalen
- Steun: begeleid met vragen en aanwijzingen
- Vooruitgang: van eenvoudig (3 afbeeldingen) naar complex (lang verhaal)
- Varieer de ondersteuningen en soorten verhalen
Tools en technieken
Visuele ondersteuningen voor structuur: Gebruik schema's of pictogrammen die de elementen van het verhaal vertegenwoordigen (personages, plaats, probleem, acties, einde). Het kind kan hiernaar verwijzen tijdens het vertellen.
Sequentiële afbeeldingen: Begin met 3-4 afbeeldingen en verhoog geleidelijk. Het kind ordent de afbeeldingen en vertelt dan. De afbeeldingen dienen als geheugensteun en voor organisatie.
Verbindingskaarten: Bied kaarten aan met temporele (eerst, daarna, dan, uiteindelijk) en causale (omdat, dan, dus) verbindingen om de cohesie te verrijken.
Geleide vragen: Stel structurerende vragen: "Wie is het personage? Waar is hij? Wat is zijn probleem? Wat doet hij? Hoe eindigt het?"
Co-constructie: Vertel samen een verhaal, door om de beurt te vertellen of de zinnen van het kind aan te vullen.
Aangeraden voortgang
- Bekende scripts (de ochtendroutine, naar het restaurant gaan)
- Eenvoudige verhalen over 3-4 sequentiële afbeeldingen
- Verhalen met eenvoudig probleem en oplossing
- Verhalen met interne toestanden van de personages
- Langer verhalen met meerdere episodes
- Gestructureerde verhalen van persoonlijke ervaring
- Autonome generatie van verhalen
Onze tools voor verhalen om te downloaden
📷 Sequentiële afbeeldingen
Verhalen in 3 tot 6 afbeeldingen met verschillende niveaus van complexiteit. Gevarieerde thema's.
Downloaden📊 Ondersteuning narratieve structuur
Visuele schema's van de grammatica van het verhaal: personages, plaats, probleem, acties, einde.
Downloaden🔗 Verbindingskaarten
Geïllustreerde temporele en logische verbindingen om het verhaal te structureren.
Downloaden😊 Kaarten interne toestanden
Emoties en gedachten van de personages om de verhalen te verrijken.
DownloadenVeelgestelde vragen
Ja, dat is nog normaal op deze leeftijd. Op 4-jarige leeftijd bestaan verhalen vaak uit sequenties van weinig verbonden acties, zonder echte narratieve structuur. De capaciteit om georganiseerde verhalen te produceren met een probleem en een oplossing komt naar voren rond 5-6 jaar. Echter, als de verhalen na 6 jaar nog steeds zeer gedesorganiseerd zijn, kan een evaluatie nuttig zijn.
Vermijd te open vragen zoals "Wat heb je vandaag gedaan?" die moeilijk zijn. Geef de voorkeur aan specifieke vragen: "Met wie heb je gespeeld op het speelplein? Wat hebben jullie gespeeld? Wat is er gebeurd?" Je kunt ook foto's of het levensboek als ondersteuning gebruiken. Vertel zelf je dag om te modelleren.
Absoluut! Gezamenlijk lezen van prentenboeken is een van de beste manieren om narratieve vaardigheden te ontwikkelen. Het blootstelt het kind aan goed gestructureerde verhalen, verrijkt de woordenschat en maakt het mogelijk om te praten over de personages, hun emoties en de gebeurtenissen. Stel vragen tijdens en na het lezen.
📖 Klaar om het verhaal te ontwikkelen?
Ontdek al onze gratis tools om de narratieve vaardigheden te verrijken
Bekijk alle tools →
